Tolerantie en actief pluralisme

Vijfhonderd jaar geleden introduceerden de humanisten van de renaissance, Erasmus, More en Gillis een breed concept van redelijkheid, dat zich afkeerde van de middeleeuwse methode van theologisch en filosofisch denken maar nog niet was vastgelopen in de zekerheid van de moderne rationaliteit. Die humanistische houding van redelijkheid en verdraagzaamheid heeft het niet gehaald. Na hun dood brak de hel los. De levensbeschouwelijke twisten tussen katholieken en protestanten werden uitgevochten in wrede godsdienstoorlogen. In 1648, met de Vrede van Westfalen, werd een moegestreden Eruopa levensbeschouwelijk verkaveld. Daarmee werden niet alleen de oorlogstwisten maar ook de inhoudelijke discussies tussen de twistende partijen stilgelegd. Europa predikte voortaan een vorm van passief pluralisme. Er zijn talloze redenen waarom dit model van passief pluralisme lange tijd behoorlijk heeft gefunctioneerd. Het actief pluralisme wil juist de inhoudelijke confrontatie aangaan.